17. yüzyılın sonlarına doğru, Beyoğlu bölgesinin güzelliği yabancı diplomatların dikkatini çeker. Kısa sürede Boğaz ve Haliç manzaralı Beyoğlu sırtlarında birbiri ardına Büyükelçilik binaları yükselmeye başlar. Avrupalıları, Galatalı zengin Rum banker ve tüccarların aileleriyle Fenerli köklü aileler izler. Zamanla Beyoğlu’na doğru yaşanan bu iç göç sonucu nüfusu artan Rum cemaati, çocuklarının eğitim görebileceği okullara gereksinim duymaya başlar.
1808’de Fermeneciler (fermene = nakışlarla işlemeli, önü kavuşmayan yelek benzeri giysi) Locası bir okul kurarak işletim giderlerini üstlenir. Fermeneciler Okulu adıyla anılan bu okul, 1831’deki büyük yangında yanıp kül olur. Öğrenciler, bir süre için Eisodion Kilisesi’nin avlusunda misafir edilerek ilkel şartlarda da olsa eğitimlerini sürdürme olanağını bulurlar.
Okul 1835’te, Eisodion Kilisesi’ni şimdiki İstiklâl Caddesi’ne bağlayan sokaktaki bir binaya taşınır. Cemaat 1845’te okul olarak kullanmak üzere, Suterazi (daha sonra Zoğrafyon Lisesi’nin inşa edileceği şimdiki Turnacıbaşı) Sokağı’nda iki bina satın alır. Bu binaların tadilât ve tamiratının bittiği 1846 yılında okul buraya taşınarak “Eisodion Cemaat Okulu” adıyla faaliyete başlar.
Zamanla okul binası öğrenci ve öğretmenlerin yaşamını tehdit edecek derecede yıpranır. Cemaatin ileri gelenleri, binayı tadil etmek ve çocuklarına daha iyi bir eğitim vermek üzere ilâve sınıflar açarak okulu liseye dönüştürmek isterler. Galatalı banker ve tüccarlar yüksek nitelikli işgücüne ihtiyaç duymaktadırlar. Dönemin iş dünyasında muhasebe ve başta Fransızca olmak üzere iyi derecede yabancı dil bilen elemanlar aranmaktadır. Böyle yüksek nitelikli eğitim İstanbul’un yabancı okullarında verilmekteyse de bu okullarda yürütülen yoğun misyonerlik faaliyetleri cemaati rahatsız eder.
Okulun Yönetim Kurulu üyeleri, yukarıda sıralanan nedenleri göz önüne alarak yeni bir okul inşa etmek üzere para toplamaya başlar. Bağışlar arzu edilen miktarı toplamada yetersiz kalırken, uzun yıllar önce Paris’e yerleşen Epir asıllı Galata bankeri Hristakis Zoğrafos 10.000 altın lira bağışlar. Bağış miktarının büyüklüğünü kavramak için o zamana kadar sadece 5.000 lira toplandığını vurgulamak gerekir.
Zoğrafos bu büyük bağışının karşılığında sadece tek bir şart koşmaktadır: kurulacak okul Fen Lisesi olmalı ve giderlerini yönetiminin sorumluluğunu taşıyacak olan Beyoğlu Cemaati üstlenmelidir. Cemaat ileri gelenleri bağışı büyük bir minnetle kabul ederek, yeni okula “Zoğrafyon Lisesi” adının verilmesini kararlaştırırlar. Atina Metsovion Teknik Üniversitesi’nin profesörlerinden oluşturulan bir heyet, sunulan projeler arasından genç mimar Periklis Fotiyadis’in projesini seçerek okul inşaatında onu görevlendirir.
26 Ramazan 1309 tarihli ferman uyarınca 1892 Mayıs’ında inşaata başlanır. Yeni okulun açılış töreni dönemin patriği 8. Neofitos huzurlarında 19 Eylül 1893’te yapılır ve müdürlüğüne Mihail I. Kefalas getirilir. Zoğrafyon Lisesi ilk dokuz mezununu 1899 yılında vermiştir.
1909’da Galata Kulesi yakınlarındaki eski Alman–İsviçre Lisesinin binasında Beyoğlu Cemaati’nin “Yabancı Diller ve Ticaret Okulu” faaliyete geçer. Bu okulun 1924’te kapanmasıyla oluşan boşluğu gidermek amacıyla Fen Lisesinin bünyesinde 1948’de “Zoğrafyon Ticaret Lisesi” kurulur. Bu tarihten sonra İlkokul 4, 5 ve 6. sınıflar, Ortaokul, Fen Lisesi ve Ticaret Lisesi olmak üzere okulun on iki sınıfı olacaktır. Okul saatlerinin dışında ikindilerde arzu eden öğrencilere Fransızca, Almanca, İngilizce ve Muhasebe dersleri verilmektedir. 1919–1929 ve 1948–1958 yılları arasında Zoğrafyon Lisesi’nde, çalışan gençlere yönelik gece okulları da açılmıştır.
Zoğrafyon Lisesi’nin öğrencileri zaman içinde artarak 1960–61 öğretim yılında 712’ye ulaşır. Aynı yıl okulda Edebiyat Bölümü de açılır. Elli altmış kişilik sınıfları şubelere ayırmak ve çağdaş lâboratuarlar açmak için okul binasının acilen genişletilmesi gerekmektedir.
Tarihinin en uzun süreli müdürü, dinamik Dimitrios Frangopulos (1958–1993)’un çabalarıyla 1962’de Zoğrafyon Lisesi’nde büyük bir tadilât yapılır. Binanın üstüne iki kat çıkılır, kalorifer tesisatı kurulur, yeni sınıflar, lâboratuarlar ve büyük tören salonu inşa edilir. Okul tepeden tırnağa esaslı bir bakımdan geçirilerek şimdiki görünümüne kavuşur. 1962–63 yılında okul 21 sınıf ve şubeyle faaliyet gösterir.
Zoğrafyon Lisesi bu tarihten itibaren İstanbul Rum cemaatinin yazgısını izleyerek öğrenci sayısının sabit bir ivmeyle günden güne azalmasına tanık olur. Beyoğlu Bölgesi’nde açılan en eski Rum okulu olan ilkokul bölümü 1973–74 öğretim yılında kapanır. Onu 1981–82’de Edebiyat Bölümü’nün kapanması izler. Ancak okulun fiziksel durumu, burada verilen eğitimin kalitesi ve öğrencilerinin başarıları öğrenci sayısının azalmasından etkilenmez. 1998–99 öğretim yılında karma eğitime geçilerek o zamana kadar sadece erkek öğrenciler kabul eden okul ilk kız öğrencilerine kavuşur. Zoğrafyon Lisesi 2008–09 öğretim yılında 6’sı lise son sınıfta okuyan 52 öğrencisiyle faaliyetini başarıyla sürdürmektedir.
Açıldığı günden bu yana Zoğrafyon Lisesi’nde aşağıda sıralanan eğitimciler müdür olmuşlardır:
Mihail I. Kefalas (1893–1901), Aleksios Zamarias (1901–1913), Athanasios İoannu, Mihail Sangas, Canis Papadopulos, Aleksandros İatropulos, Nikolaos Kalamarcis, Theodoros Vafiyadis, Thomas Naçinas (vekil), Vasilios Muçoğlu (1939–1958), Dimitri İoannidis (1941–1942 vekil), Dimitri Frangopulos (1958–1993), Andonis Parizyanos (1994–1995 idari sorumlu), Yani Demircioğlu (1995’ten itibaren lisenin şimdiki müdürü).
Kuruluşunu izleyen ilk yüz yılda Zoğrafyon’un ilk, orta ve lise bölümlerine 10.000 civarında öğrenci kayıt yaptırmış, bunlardan 2.459’u lise diploması almışlardır. Okulun yüzüncü kuruluş yıldönümü kutlamalarında yapılan bir ankete katılan 208 Zoğrafyonludan 89’u (% 43), çoğu doktor ve mühendis olmak üzere üniversite eğitimi alınmasını gerektiren mesleklerle uğraştıklarını bildirmişlerdir. Aralarında seçkin üniversite profesörleri, üst düzey şirket yöneticileri, başarılı sanayici ve işadamları vardı. Aynı şekilde, 1995-2005 döneminde okuldan 120 öğrenci mezun olmuş, bunlardan 93’ü (% 77) çeşitli üniversitelere kayıt yaptırmış, 16’sı (% 13) lisans üstü eğitim almışlardır. Okulumuz 1995’ten 2008’e kadar 140 mezun vermiştir.
Zoğrafyon, kurulduğu günden bu yana yeniliklere açık olması itibariyle okul dışı öğrenci faaliyetlerine de büyük önem vermiş ve vermeye devam etmektedir. 1893-1908 döneminin fotoğraflarında, beden eğitimi salonunda spor yapan ya da çeşitli müzik aletleriyle klâsik müzik çalan öğrenciler görürüz. Zoğrafyonlular daha sonraki tarihlerde de çeşitli sporlarda Türkiye şampiyonu olmuş, milli takımlara çağrılmışlardır. Örneğin, Vasilis ve Fanis Aleksandridis kardeşler 70’ler boyunca Türkiye masa tenisi şampiyonluklarına ambargo koymuşlar, bunlardan birincisi Akdeniz Oyunlarında altın madalya kazanmıştır.
Bu gelenek günümüzde de sürdürülmektedir. 1998’de Lise son sınıf öğrencileri “Kan Gruplarının Öğrencilerin Başarılarına Etkileri” konulu çalışmalarıyla ülke çapında birinci olup, Avrupa Sanayiciler Birliği’nin Brüksel’de düzenlediği yarışmada Türkiye’yi temsil etmişlerdir. Son dönemde okulun tiyatro grubu, her yıl profesyonel tiyatrocuları kıskandıracak kalitede oyunlar sahneleyerek yurtiçi ve yurtdışında beğeniyle izlenen temsiller vermektedir. 2006’da Lise 3 Fen öğrencisi Hristo Dafnopatidis sutopunda genç milli olmuş, aynı sınıftan Haralambos Kiryazis bu yıl ilki düzenlenen Türkiye Amerikan Futbolu Ligi’nin şampiyonu Boğaziçi Sultans takımının defansında yer almıştır.
Okulun müdürü Yani Demircioğlu, yetkin seleflerinin eserini büyük bir sorumluluk duygusuyla sürdürmektedir. Ona bu zor görevinde meslektaşları, okul kurucusu Dr. Lambro Psaropulos, yönetim kurulu başkanı Dr. Yorgo Petridis, okul mezunları ve dünyanın dört bir yanındaki Zoğrafyon dostları yardımcı olmaktadırlar. Günümüzde Zoğrafyon Lisesi, modern laboratuarları, son teknolojiyle donatılmış bilgisayar odası, iç açıcı fizikî görünümü ve ahenkli işleyişiyle örnek gösterilecek başarılı bir okul profili çizmektedir.
TURNACIBAŞI SOKAK NO:27 34433 BEYOĞLU/İSTANBUL
TELEFONLAR :
0212 292 03 02
0212 244 27 89
0212 293 96 66